Chúng ta hay nói giá điện nào đúng và giá điện hợp lý nên giá điện nào người ta có thể chấp nhận được chính là giá được quyết định thông qua một cơ chế minh bạch, kiểm soát được.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa có văn bản gửi Bộ Công Thương đề xuất tăng giá điện từ mức 10-13% ngay từ tháng 11 tới.

Thị trường phát điện cạnh tranh thí điểm đã chính thức được khởi động. Tuy nhiên, những lỗ hổng trong Luật Điện lực trước đây khiến việc tiến tới thị trường hóa ngành điện đang gặp nhiều trở ngại, đặc biệt là vấn đề giá điện.

Bất chấp những tin đồn đang lan rộng ở Bắc Mỹ là Đức đang dỡ bỏ hệ thống giá điện năng lượng tái tạo tiên tiến (Advanced Renewable Tariffs), ngày 8/7, Thượng viện liên bang Đức đã thông qua bản sửa đổi mới nhất Luật các nguồn năng lượng tái tạo.

Sản phẩm này nhắm tới những vùng không được cung cấp điện thường xuyên hoặc nơi có giá điện đắt đỏ tại Ấn Độ.

Giá bán điện cạnh tranh có tiềm năng lớn là mở ra thị trường, mở ra cơ chế điều chỉnh giá điện để dần dần tiếp cận với thị trường. Đó là lời giải cho bài toán khó về vốn.

Với nhu cầu đầu tư 5-6 tỷ USD mỗi năm, giá bán hiện nay vẫn chưa đủ khả năng thu xếp vốn cho ngành. Theo Quy hoạch điện 7, giá điện sẽ điều chỉnh tiến tới tiệm cận thị trường, tiệm cận chi phí biên.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, năng lượng Mặt Trời có thể đáp ứng tới 1/4 nhu cầu điện của thế giới vào năm 2050, song các nhà sản xuất cần được chính phủ hỗ trợ trước khi thu lợi nhuận. Giá điện Mặt Trời phát vào lưới điện hoặc sử dụng tại chỗ ở mức cao đã giúp Tây Ban Nha trở thành thị trường điện Mặt Trời lớn nhất thế giới năm 2008, song đổi lại chính phủ nước này đã phải bỏ ra hàng tỷ Euro. Năm ngoái, giá bán điện Mặt Trời ở Tây Ban Nha đã giảm 45%.

Ðể chủ động đối phó giá điện, xăng dầu và giá than tăng, nhiều doanh nghiệp xi-măng đã 'tự cứu lấy mình' bằng việc đầu tư đổi mới công nghệ, nâng công suất lên từ 1,5 đến 2 triệu tấn/năm. Hiện nay một số nhà máy xi-măng phía nam đã áp dụng công nghệ thu nhiệt thừa để tái sản xuất xi-măng, giảm bình quân từ 25 đến 30 kWh điện/tấn (một tấn xi-măng tiêu hao từ 95 đến 100 kWh).

Hiện cả nước có 21 dự án điện gió quy mô nối lưới phổ biến công suất 30 MW đang được nghiên cứu triển khai tập trung ở Bình Thuận, Ninh Thuận, Bình Định và Lâm Đồng.Dự thảo cơ chế hỗ trợ phát triển điện gió tại Việt Nam (lần thứ tư) đã làm rõ hơn những cơ chế ưu đãi tạo điều kiện cho nhà đầu tư để triển khai các dự án điện gió tại Việt Nam, như quy định về trách nhiệm mua điện đối với các dự án điện gió, ưu đãi về vốn đầu tư, thuế, phí, ưu đãi về hạ tầng đất đai, hỗ trợ giá điện đối với dự án điện gió.

Việc giá điện vận hành theo hướng thị trường sẽ góp phần phát triển, tạo cạnh tranh minh bạch trong ngành điện, đồng thời đòi hỏi doanh nghiệp và người tiêu dùng chủ động thay đổi công nghệ, cách thức sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.

Từ ngày 1/6/2011, giá bán điện sẽ được điều chỉnh theo cơ chế thị trường theo Quyết định số 24/2011/QĐ-TTg ngày 15/4 của Thủ tướng Chính phủ. Việc điều chỉnh giá bán điện theo cơ chế thị trường sẽ tháo gỡ được “nút thắt” về giá điện vẫn vướng mắc lâu nay. Theo Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, việc cải cách ngành điện đã được thể hiện trong Nghị quyết Đại hội X của Đảng theo hướng cạnh tranh lành mạnh, minh bạch và hiệu quả.

Anh Nguyễn Văn Lâm, chủ cơ sở sản xuất gỗ xuất khẩu ở xã Hố Nai 3, huyện Trảng Bom (Đồng Nai), vừa lắp đặt thiết bị năng lượng mặt trời đun nóng nước cung cấp cho lò hơi. Anh cho biết: “Trước đây, tôi vận hành lò hơi hoàn toàn bằng điện. Từ khi đưa vào sử dụng năng lượng mặt trời, nhiệt độ nước ban đầu đưa vào lò hơi đã là 70-75 độ C nên thời gian lò hơi đạt công suất được rút ngắn rất nhiều. So với giá điện hiện nay, mỗi tháng tôi giảm chi phí hàng triệu đồng”.

Trên đoạn đường 7 km từ đường cao tốc Liên Khương qua đèo Prenn (Đà Lạt), 194 bộ đèn chiếu sáng công cộng mới được lắp đặt mỗi năm tiết kiệm được trên 56 nghìn KWh điện năng. Theo tính toán với giá điện bình quân là 1,117đ/Kwh thì phí tiết kiệm điện là 63,1 triệu đồng/năm.

Giá điện lại được điều chỉnh tăng từ tháng 3/2011. Để có thể hạn chế việc tăng chi phí sản xuất của các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, thực hiện triệt để việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là một trong những giải pháp khả thi nhất hiện nay đối với các doanh nghiệp.

Hiệp hội Thép sẽ xây dựng danh sách những DN đủ điều kiện để được ưu tiên tiếp tục cấp điện cho sản suất. Đó là những doanh nghiệp sử dụng công nghệ tiên tiến, hoặc đã có cải tiến để áp dụng khoa học kỹ thuật sản xuất thép tiết kiệm, hiệu quả.

Ngày 1/3 đã cận kề với giá điện mới tăng lên. Người dân đã có nhiều cách ứng phó để tiết kiệm điện và giảm gánh nặng chi tiêu hàng tháng. Để dùng điện hiệu quả và tiết kiệm hơn nữa, Chị Hương Giang - Hà nội đã tắt các thiết bị công suất lớn giờ cao điểm. Lắp ngay một dàn nước nóng năng lượng mặt trời để giảm tải cho việc dùng tới 3 bình đun nước nóng tại ba tầng.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng cho biết, đây là mức tăng giá điện bình quân đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận, nhằm giảm thiểu các tác động của tăng giá điện lên nền kinh tế. Như vậy, từ 1.3 tới, giá điện bình quân sẽ tăng từ 1.077đ/kWh hiện nay lên 1.242đ/kWh, tương đương tăng 15,28%. Với mức tăng giá này, nhiều chi phí của EVN tiếp tục bị “treo lại” chưa phân bổ vào giá thành, tỉ suất lợi nhuận trên vốn nhà nước của EVN bằng 0 và giá than chưa tăng trong cơ cấu giá điện.

Trao đổi với phóng viên Cổng TTĐT Chính phủ, ông Tạ Văn Hường, Vụ trưởng Vụ Năng lượng (Bộ Công Thương) cho rằng, giá bán điện hiện hành chưa phản ánh đúng giá trị kinh tế, còn nặng yếu tố bao cấp, chưa phản ánh kịp thời những biến động của các yếu tố đầu vào như giá nhiên liệu, tỷ giá hối đoái, cơ cấu nguồn điện.

So với thế giới, hiệu suất sử dụng năng lượng trong sản xuất công nghiệp của Việt Nam rất thấp: Trong các nhà máy điện đốt than, dầu chỉ đạt 28-32%, thấp hơn 10% so với các nước khác; hiệu suất của các lò hơi công nghiệp cũng chỉ đạt khoảng 60%, thấp hơn mức trung bình của thế giới 20%. Bộ Công Thương dự báo, với tốc độ sử dụng điện lãng phí như hiện nay, ngay giai đoạn 2010-2020, VN đã trở thành nước nhập khẩu và phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu. Do vậy, nếu giá điện tăng lên và vận hành theo giá thị trường sẽ khiến người dân hạn chế sử dụng điện và buộc các doanh nghiệp phải đầu tư máy móc, công nghệ mới, tiết kiệm năng lượng hơn.