Những ai đi trên quốc lộ 1 đoạn qua xóm Bình Thạnh, xã Chí Công, huyện Tuy Phong, Bình Thuận những ngày này sẽ nhìn thấy nhiều chong chóng khổng lồ mọc lên, vươn cao giữa hoang mạc. Đây là thời điểm thuận lợi để Công ty cổ phần Năng lượng tái tạo Việt Nam (REVN) lắp đặt thêm những tuôcbin mới cho dự án Phong điện 1 mà họ đang đầu tư.

Chạy đua với gió

Đã 2 giờ trưa khi chúng tôi ra công trường, nhóm công nhân kỹ thuật mới ăn xong hộp cơm vì họ vừa tranh thủ lắp cho xong một đốt cột trụ. “Có thể chiều tối nay gió sẽ mạnh lên nên chúng tôi làm thông buổi trưa luôn” - kỹ sư Lê Quang Hải, đội trưởng kiêm chỉ huy phó công trường, cho biết. Họ ngồi bệt trên đất, nơi chỗ nghỉ ăn trưa chỉ là mấy bụi cây lúp xúp mọc giữa vùng hoang mạc nắng chói đổ lửa. Có ba êkip cùng làm việc tại đây: nhóm lắp đặt tuôcbin và dựng các đốt trụ, nhóm điều khiển cần cẩu và xe tải thuộc dạng siêu trường siêu trọng, và các nhân viên thuộc REVN đảm trách vận hành dự án này.

Có dịp nhìn tận mắt tuôcbin và cánh quạt trên mặt đất mới biết vì sao nó có thể tạo ra điện chỉ từ luồng không khí thổi: mỗi cây cột cao 85m (tương đương một cao ốc 20 tầng), đường kính cánh quạt 77m, đường kính cột trụ chỗ lớn nhất là 4,2m. Cánh quạt ba chấu nhìn mảnh mai nhưng được thiết kế phù hợp để có thể hứng lượng gió tối đa tạo ra năng lượng cho tuôcbin quay. “Chúng được làm từ hợp kim bằng công nghệ tiên tiến nhất hiện nay, nhưng lại cần thêm những bí quyết từ những công đoạn thủ công để đảm bảo đạt chất lượng cao nhất” - kỹ sư điện Trần Vĩnh Thông nói.

Không chỉ kiểm tra chi tiết từng thiết bị, con ốc để đảm bảo chính xác tối đa trước khi lắp đặt, những người thợ còn cẩn thận “âu yếm” dùng giẻ lau cho sạch bụi trên cánh quạt trước khi cần cẩu nâng chúng lên. Khi kỹ sư Huỳnh Minh Bảo trèo lên tổ máy, vì trời quá nắng nóng nên anh phải trùm một cái áo lên đầu trông như dân Ả Rập ở sa mạc. Mỗi cánh quạt khi lắp vào tổ máy cần tới hai cần cẩu bởi chúng nặng tới hàng chục tấn. Đồng thời khi nâng chúng lên, các kỹ thuật viên phải dùng dây chão nối với từng đầu cánh để giữ thăng bằng sao cho phối hợp với cần cẩu thật chính xác. Lúc này đã có một nhóm kỹ thuật viên leo lên đỉnh từ bên trong lòng cột để gắn cánh quạt vào tuôcbin. Tất cả liên lạc với nhau qua máy bộ đàm.

Nhìn từ dưới lên, ánh nắng phản chiếu từng cánh quạt chói chang làm hoa cả mắt. Chỉ sau hơn 30 phút, cánh quạt đã lắp thành công vào tổ máy, kỹ sư Phan Ngọc Viễn Chinh xoa tay mãn nguyện: “Hôm nay việc lắp đặt diễn ra rất suôn sẻ để tận dụng gió nhẹ, như vậy là chỉ trong một ngày đã dựng xong một cây cột gió”.

Nếu hôm trước họ dừng lại ăn trưa lúc 2 giờ thì hôm nay tất cả làm việc thông tầm luôn đến 3 giờ. Những hộp cơm mang lên tới đỉnh cột gió định tranh thủ ăn đã phải nhường ưu tiên cho công việc đang chạy đua với gió. Ông Trần Bá Huy, giám đốc ban quản lý dự án, giải thích: “Việc lắp tuôcbin mới nhanh hay chậm là tùy thời tiết trong ngày. Đang là mùa thấp điểm của gió, cánh quạt quay chậm nhưng lại là mùa thuận lợi nhất để dựng những cột gió mới bởi việc lắp đặt phải cực kỳ chính xác, nếu gió thổi mạnh sẽ rất nguy hiểm”.

Trồng hoa trên bầu trời

Kỹ sư Lê Quang Hải cho biết tại công trường này có ba kỹ sư trong số bốn người đầu tiên của Việt Nam được đào tạo về điện gió tại Đức. “Đây thật sự là niềm vui lớn, là hạnh phúc khi chúng tôi được làm việc với một trong những công nghệ tạo năng lượng hiện đại và “xanh” nhất hiện nay” - một kỹ sư khác hào hứng nói.

Những cây cột gió mới lắp đặt tuy nằm một dãy nhưng lại quay theo nhiều hướng khác nhau: cái hướng ra biển, cái quay vào đất liền. Ông Johanness Weyell, chuyên gia người Đức trên công trường, giải thích: “Hướng mỗi cánh quạt sẽ dựa vào chiều gió để được điều chỉnh thích hợp”. Tất cả đều được đo bằng hệ thống tự động và mỗi tín hiệu về hoạt động của quạt đều gửi về tổng đài để có những xử lý kịp thời. Bên trong cột trụ là cầu thang dẫn tới đỉnh. “Cầu thang dốc thẳng đứng và mỗi lần leo lên chúng tôi phải dừng lại nghỉ tới 3-4 lần” - anh Viễn Chinh cho biết.

Mỗi cây cột điện gió có một tuôcbin công suất 1,5 MW, nếu dựng xong 80 cột như quy mô của dự án thì nhà máy sẽ có tổng công suất 120 MW. Dự án này do Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn VN tài trợ, các nhà cung cấp thiết bị đến từ Đức và Thụy Điển. Dự kiến đến ngày 31-1-2011, dự án sẽ lắp đặt được 20 tuôcbin của giai đoạn một. Hiện đã có 5 tuôcbin phát điện. Điện gió thu được chuyển vào một trạm biến thế nằm ngay tại đây, với máy biến tần tự động và được hòa mạng lưới điện quốc gia luôn. Tất cả đều được quản lý bằng một hệ thống tự động và điều quan trọng là những người vận hành phải làm chủ được công nghệ đó.

Từng làm việc ở nhiều dự án thủy điện, ông Huy còn nhớ như in cảm giác khi trồng xong cây cột điện gió đầu tiên vào năm 2009: “Đó là một cảm giác lạ lùng bởi từ lâu chúng tôi biết Việt Nam có khả năng sản xuất điện gió thương mại nhưng nay mới thành hiện thực. Rồi người ta nói với tôi rằng ở miền đất khô cằn này thật không trồng cây gì hiệu quả bằng cây cột gió đâu”. Mỗi cây cột gió có một “ngôi nhà” riêng của mình ở chân cột với hàng rào bao quanh. Nhiều công nhân đang tiếp tục xây những bệ móng để lắp cột mới. Lúc chúng tôi đến vào cuối tháng 11-2010, các kỹ sư và công nhân của dự án đang lắp tuôcbin thứ 11. Toàn bộ dự án nằm trên tổng diện tích đất hơn 150ha và khi 80 cột gió được dựng lên xong sẽ tạo nên một rừng hoa chong chóng trên bầu trời.

Buổi chiều trời xanh ngắt, mây trắng bay, từng đàn bò đi ăn về lững thững dưới những cây cột gió tạo nên khung cảnh đẹp như trong phim tưởng chỉ nhìn thấy ở các nước châu Âu (châu lục dẫn đầu thế giới hiện nay về sản xuất điện gió). Khung cảnh hoang mạc trở nên thơ mộng nhờ những cây chong chóng trải dài bên bờ biển bao la. Ông Đặng Văn Trường, một người dân đang chăn đàn bò nơi đây, trầm trồ: “Ai ngờ nó chỉ quay quay vậy thôi mà cũng tạo ra điện. Những cây cột gió này thiệt là hoành tráng”.

Thông tin thêm về dự án

Dự án này là bước đầu tiên đột phá khai thác nguồn năng lượng gió của Việt Nam. Theo khảo sát của các chuyên gia, trên cả nước có tổng năng lượng điện gió khoảng 100.000 MW, trong đó có thể khai thác dễ dàng được khoảng 10.000 MW (tổng công suất của hai nhà máy điện hạt nhân dự kiến xây ở Ninh Thuận là 4.000 MW), chủ yếu tập trung ở các tỉnh miền Trung và một số tỉnh phía Nam. Đây là nguồn năng lượng tuy giá thành cao do đầu tư công nghệ cao nhưng lại sạch và bền vững. Việt Nam cũng nằm ngay bên bờ đại dương nhưng lại là một trong số ít nước may mắn được hưởng nguồn năng lượng gió bất tận có thể khai thác để tạo ra điện. Theo Ngân hàng Thế giới, tại châu Á chỉ có Việt Nam, Philippines và Nội Mông (Trung Quốc) có nguồn gió thương mại để phát điện.

Theo Tuổi trẻ