Phát triển năng lượng: Cần đẩy nhanh tái cơ cấu

08/04/2014

Bất cập lớn nhất của thị trường năng lượng (điện, khí, xăng dầu, than) hiện nay là chưa được vận hành theo nguyên tắc thị trường cạnh tranh.

Ngành Than đang đẩy nhanh tiến độ tái cơ cấu

Lúng túng thị trường năng lượng

Tại Hội thảo khoa học về phát triển thị trường năng lượng do Hiệp hội Năng lượng Việt Nam tổ chức mới đây tại Hà Nội, các chuyên gia cho rằng, bất cập lớn nhất là hệ thống văn bản pháp luật điều chỉnh thị trường năng lượng còn thiếu và chưa đồng bộ; hiệu quả sản xuất và tiếp cận thị trường chưa cao; giá năng lượng chưa phản ánh chính xác các yếu tố đầu vào. Việc phân loại đối tượng khách hàng sử dụng điện chưa rõ ràng. Chính sách giá bán khí còn bất cập. Việc xây dựng thị trường than còn chậm và thiếu đồng bộ.

Thực tế, thị trường điện cạnh tranh đến nay đã có quy định về lộ trình, các điều kiện và cơ cấu ngành điện để hình thành phát triển các cấp độ thị trường điện. Tuy nhiên, việc quản lý, xây dựng mô hình, cơ chế hoạt động và giao dịch mua bán điện trên thị trường còn hạn chế, chưa đảm bảo nguyên tắc: hiệu quả, bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh, không phân biệt đối xử giữa các đối tượng tham gia. Hiện tại, Tập đoàn Điện lực Việt Nam là đơn vị vẫn chiếm phần chi phối lớn nhất trong khâu phát điện và chưa có đơn vị độc lập điều hành giao dịch thị trường điện lực. Giá điện vẫn chịu sự điều hành của Chính phủ. Điều này đã làm mất tính hấp dẫn của việc kêu gọi đầu tư vào ngành điện. Trong khi, để đáp ứng nhu cầu điện tăng cao, giai đoạn 2011-2015 cần khoảng 4 tỷ USD/năm đầu tư vào nguồn và lưới điện, đây sẽ là áp lực rất lớn cho ngành điện.

Cần đẩy nhanh tái cơ cấu

Với ngành than, việc quản lý nhà nước cũng như cơ chế quản lý giá bán than cho các hộ tiêu thụ trong nước và giá xuất nhập khẩu chưa rõ ràng. Đặc biệt, đến nay Việt Nam vẫn chưa có thị trường than. Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam vẫn là nhà cung cấp than chủ yếu trong nước (chiếm tới 98%) và xuất khẩu duy nhất. Vì vậy, cần đẩy nhanh việc tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước đối với ngành than.

Xăng dầu là ngành năng lượng duy nhất đã tạo được hệ thống các doanh nghiệp Nhà nước tham gia hoạt động nhập khẩu, hạn chế thế độc quyền và khẳng định ưu thế của các đơn vị được đầu tư hoạt động theo cơ chế thị trường, góp phần ổn định thị trường khi giá xăng dầu thế giới biến động. Tuy nhiên, theo ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, việc duy trì quá lâu cơ chế bù giá xăng dầu đang làm mất đi tính chủ động của doanh nghiệp, giảm động lực tiết giảm chi phí, doanh nghiệp không có tích lũy cho đầu tư phát triển, mất cơ hội đầu tư.

Ông Nguyễn Quốc Khánh, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam cũng cho rằng, nguồn cung khí từ các mỏ đang giảm dần, sự chênh lệch giá các nguồn khí đầu vào gây khó cho nhà đầu tư. Vì thế, Chính phủ cần có lộ trình điều chỉnh giá khí từng bước tiếp cận với thị trường. Việc chưa có thị trường cạnh tranh đã dẫn đến tình trạng mất cân đối giữa các phân ngành năng lượng, giữa cung và cầu, giữa nhu cầu đầu tư và nguồn vốn đầu tư…

Theo các chuyên gia, thị trường năng lượng phải được đa dạng hóa sở hữu và phương thức kinh doanh; thúc đẩy nhanh việc xóa bao cấp, xóa độc quyền tiến đến xóa bỏ hoàn toàn việc thực hiện chính sách xã hội thông qua giá năng lượng, góp phần thu hút và sử dụng vốn đầu tư một cách hiệu quả. Muốn thế, phải đẩy mạnh tái cơ cấu các ngành năng lượng nhằm tách bạch nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh với nhiệm vụ chính trị, công ích; hoàn thiện cơ chế chính sách để phát triển kinh tế tư nhân tham gia mạnh hơn vào ngành năng lượng, phải cải thiện môi trường kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính, duy trì cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế về tiếp cận đất đai, tiếp cận vốn…

Ông Trần Viết Ngãi - Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam:

Nhà nước nên sớm thành lập Bộ Năng lượng để giúp Chính phủ trong việc quy hoạch, phát triển, giải quyết các cơ chế chính sách, chỉ đạo việc tái cơ cấu, cổ phần hóa ngành năng lượng nhằm phát triển thị trường năng lượng một cách bền vững, lâu dài.

Theo Báo Công Thương

Phát triển năng lượng: Cần đẩy nhanh tái cơ cấu

Bộ tài liệu tuyên tuyền Chỉ thị 20 về Tiết kiệm điện

Tiết kiệm điện - Từ chính sách đến cuộc sống

Bản quyền thuộc Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Bộ Công Thương