Thách thức và cơ hội thúc đẩy thị trường tiết kiệm năng lượng tại Việt Nam

Tham dự tọa đàm có đại diện Bộ Công Thương, đại diện Ngân hàng Thế giới, đại diện một số ngân hàng thương mại cùng một số doanh nghiệp công nghiệp tại Việt Nam.

Dự án Thúc đẩy tiết kiệm năng lượng trong các ngành công nghiệp Việt Nam (VSUEE) do Quỹ khí hậu xanh (GCF) tài trợ thông qua Ngân hàng Thế giới (World Bank). Dự án được xây dựng nhằm thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong lĩnh vực công nghiệp của Việt Nam, góp phần đạt mục tiêu quốc gia về tiết kiệm năng lượng, đảm bảo an ninh năng lượng, và thực hiện triển khai các nhiệm vụ, mục tiêu giảm phát thải nhà kính, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó, từ năm 2006 đến năm 2015, Bộ Công Thương đã triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Hiện nay, Bộ Công Thương đang triển khai Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 – 2030, trong đó Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững được giao làm đầu mối thực hiện. 

Cũng theo ông Vũ, tiềm năng tiết kiệm năng lượng tại Việt Nam còn rất lớn. Cường độ năng lượng của Việt Nam hiện nay còn cao hơn so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Theo báo cáo thống kê năng lượng mới nhất của Bộ Công Thương, tổng cường độ năng lượng sơ cấp của Việt Nam là 100 triệu tấn dầu quy đổi, với quy mô GDP khoảng hơn 400 tỷ USD. Cường độ sử dụng năng lượng này so với Nhật Bản cao hơn gấp 4 lần, so với các nước trong khu vực như Malaysia hay Thái Lan thì cũng đang cao hơn 50 – 60%. Điều đó cho thấy chúng ta còn rất nhiều việc phải làm để thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. 

Đồng quan điểm với ông Trịnh Quốc Vũ, bà Zayra Romo - Trưởng nhóm Cơ sở hạ tầng & Điều phối viên Ngành năng lượng, Ngân hàng Thế giới bày tỏ, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả có vai trò quan trọng vào việc giảm cường độ năng lượng cũng như đóng góp vào quá trình đạt được mục tiêu giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Quá trình này chắc chắn sẽ gặp phải nhiều thách thức. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, chúng tôi cũng ghi nhận những sự tiến triển đáng kể, đặc biệt là sự tham gia tích cực của các ngân hàng thương mại và định chế tài chính trong việc cho vay nhằm thúc đẩy hơn nữa việc sử dụng năn lượng tiết kiệm và hiệu quả tại Việt Nam. 

Ông Chu Bá Thi – Chuyên gia năng lượng cao cấp, Ngân hàng Thế giới nhận định, mặc dù tiết kiệm năng lượng đã được coi là một trong các giải pháp hiệu quả và thiết thực trong việc đảm bảo an ninh năng lượng, ổn định phát triển kinh tế. Mặc dù vậy, thực tế cho thấy việc đầu tư tiết kiệm năng lượng trong các doanh nghiệp công nghiệp nói chung còn chưa tương xứng với lợi ích mà đổi mới công nghệ để tiết kiệm năng lượng mang lại. Toạ đàm ngày hôm nay sẽ thảo luận các cơ hội, thách thức và giải pháp để thúc đẩy mạnh mẽ hơn chuyển dịch thị trường tiết kiệm năng lượng tại Việt Nam trong thời gian tới.

Chia sẻ về quá trình triển khai việc cho vay đầu tư thực hiện các dự án tiết kiệm năng lượng, bà Ngô Thu Hà – Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội (SHB) cho biết, bên cạnh những thuận lợi còn có những khó khăn. Bà Hà lấy ví dụ, có một số dự án tiết kiệm năng lượng mà ngân hàng tài trợ về thiết bị công nghệ, thì những thiết bị công nghệ này cũng chỉ là một phần trong toàn bộ hệ thống của doanh nghiệp, nên ngân hàng phải tính toán, đánh giá hiệu quả đầu tư, thời gian hoàn vốn,…sao cho phù hợp. Một khó khăn nữa, theo bà Hà, trong bối cảnh hiện nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên nhiều doanh nghiệp cân nhắc rất kỹ trước khi ra quyết định đầu tư. Nếu nguồn vốn dồi dào, việc thực quyết định đầu tư sẽ thuận lợi hơn với doanh nghiệp. Do đó, để triển khai dự án tốt hơn, bà Hà đề xuất Ngân hàng Thế giới có thêm những trao đổi, hỗ trợ để các ngân hàng tham gia dự án có thêm khỗ trợ cho khách hàng.

Tại tọa đàm, các đại biểu tham dự đã được lắng nghe các chuyên gia giới thiệu khung chính sách tiết kiệm năng lượng và Hợp phần Hỗ trợ kỹ thuật của Dự án VSUEE. Với vai trò là Đơn vị quản lý Quỹ chia sẻ rủi ro (RSF) của Dự án, đại diện Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội (SHB) đã giới thiệu những thông tin chi tiết về Quỹ RSF và tiến độ triển khai. Theo đó, Qũy RSF có quy mô 75 triệu USD từ nguồn vốn hoàn lại do Quỹ Khí hậu Xanh cấp thông qua Ngân hàng Thế giới. Quỹ được thành lập để cung cấp giảm thiểu rủi ro tín dụng của các tổ chức tài chính tham gia khi cho vay các dự án đầu tư tiết kiệm năng lượng dưới hình thức phát hành bảo lãnh tín dụng RSF. 

Cũng tại tọa đàm, những thông tin về kinh nghiệm cho vay các dự án tiết kiệm năng lượng, danh mục các dự án tiết kiệm năng lượng tiềm năng, cũng như các giải pháp tiết kiệm năng lượng doanh nghiệp sẽ triển khai trong thời gian tới cũng đã được chia sẻ và nhận được sự quan tâm, trao đổi của các đại biểu.