Thúc đẩy tiết kiệm năng lượng trong công nghiệp bằng công cụ bảo lãnh tín dụng

Việt Nam là một trong những quốc gia có cường độ sử dụng năng lượng lớn tại Đông Nam Á, trong đó tăng trưởng công nghiệp là một trong những động lực chính thúc đẩy cường độ năng lượng ngày càng tăng của Việt Nam. 

Tuy nhiên, trong bối cảnh các nguồn tài nguyên năng lượng trong nước đang dần cạn kiệt, ngày càng phụ thuộc vào nhập khẩu than để đáp ứng nhu cầu năng lượng trong tương lai thì vấn đề đảm bảo an ninh năng lượng đang là thách thức lớn cho ngành năng lượng Việt Nam. Để đảm bảo an ninh năng lượng và hạn chế phụ thuộc quá lớn vào nguồn nhiên liệu nhập khẩu, giải pháp ưu tiên hàng đầu là thực hiện sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Trong những năm qua, Chính phủ Việt Nam đã nỗ lực liên tục triển khai thực hiện Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong 3 giai đoạn, giai đoạn 1 từ năm 2006 đến năm 2010 và giai đoạn 2 từ năm 2011 đến năm 2015, giai đoạn 3 từ năm 2019 đến năm 2030. 

Bên cạnh những nỗ lực của Chính phủ và các tổ chức, cá nhân trong nước, sự hỗ trợ từ các nguồn lực quốc tế như các tổ chức phi Chính phủ và các nhà tài trợ nước ngoài có một vai trò quan trọng để thúc đẩy các hoạt động tiết kiệm năng lượng. Trong thời gian qua, với những hỗ trợ tích cực của Ngân hàng Thế giới, Bộ Công Thương đã và đang triển khai, xây dựng nhiều chương trình, dự án hỗ trợ kỹ thuật nhằm thúc đẩy hơn nữa thị trường đầu tư tiết kiệm năng lượng, tăng cường năng lực cho các bên liên quan, tạo diễn đàn cho các doanh nghiệp có cơ hội giao lưu, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm và hợp tác về áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng trong doanh nghiệp. Các cuộc khảo sát của Chương trình Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giái đoạn 2019 – 2030, VNEEP3 cho thấy, dư địa tiềm năng tiết kiệm năng lượng của Việt Nam trong công nghiệp còn khả thi từ 20-30%.

Phát biểu tại Hội thảo, ông Phương Hoàng Kim – Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bển vững - Bộ Công Thương cho biết “Với mong muốn cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng trong ngành công nghiệp để đóng góp vào mục tiêu chung của quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cũng như mục tiêu giảm cường độ năng lượng của nền kinh tế, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và bảo tồn nguồn tài nguyên năng lượng quốc gia, Bộ Công Thương phối hợp với Ngân hàng Thế giới triển khai xây dựng Dự án Thúc đẩy tiết kiệm năng lượng trong các ngành công nghiệp Việt Nam- Dự án VSUEE”.

Bà Prajakta Ajit Chitre –Đại diện Ngân hàng Thế giới khẳng định: Trong nhiều năm qua, Ngân hàng Thế giới đã đồng hành cùng với Việt Nam, thông qua Bộ Công Thương trong việc phát triển bền vững ngành năng lượng của Việt Nam. Ngân hàng Thế giới sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam cải thiện chất lượng sử dụng năng lượng thông qua hàng loạt chương trình, dự án đang và sẽ đưa vào triển khai trong thời gian tới nhằm góp phần hoàn thành mục tiêu Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 – 2030 (VNEEP3).

Sử dụng hiệu quả năng lượng mang lại nhiều lợi ích như góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, giảm phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu, tăng tính cạnh tranh của nền kinh tế (do giảm chi phí năng lượng), phát triển xanh bền vững và giảm phát thải nhà kính. Tuy nhiên, thúc đẩy thị trường tiết kiệm là một việc khó và gặp nhiều rào cản và thách thức: Bao gồm nguồn tài chính, chính sách, khung pháp lý, giá năng lượng hay năng lực.

Dự án Thúc đẩy tiết kiêm năng lượng là một nỗ lực của Chính phủ Việt Nam và WB trong hỗ trợ thúc đẩy thị trường tiết kiệm năng lượng. Dự án được xây dựng từ ý tưởng sáng tạo kết hợp hỗ trợ kỹ thuật và quỹ chia sẻ rủi ro lần đầu tiên được thực hiện tại Việt Nam nhằm huy động nguồn tài chính từ khu vực tư nhân với các điều kiên vay tốt hơn. Quỹ chia sẻ rủi ro ((Risk Sharing Facility - RSF) sẽ giúp cho các ngân hàng tự tin hơn trong việc cấp tín dụng, giúp nhiều doanh nghiệp tiếp cận được vốn cho đầu tư tiết kiệm năng lượng. Hợp phần kỹ thuật của dự án sẽ cung cấp đào tạo và nâng cao năng lực cho các bên tham gia dự án, bao gồm các ngân hàng, các doanh nghiệp công nghiệp, các cơ quan nhà nước có liên quan trong xây dựng chính sách, áp dụng đầu tư công nghệ mới, sáng tạo và hiệu quả năng lượng.

Tham gia Dự án VSUEE, các doanh nghiệp công nghiệp được áp dụng các công nghệ cải tiến và tối ưu hóa sản xuất để cắt giảm chi phí sản xuất và tiêu thụ năng lượng, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh tổng thể của mình trong các thị trường trong nước và quốc tế.

Các ngân hàng thương mại được hưởng lợi từ việc phát triển sản phẩm vay tiết kiệm năng lượng công nghiệp, được tăng cường năng lực kỹ thuật về thẩm định và theo dõi đầu tư cho tiết kiệm năng lượng. Thông qua những hoạt động này WB mong muốn tạo điều kiện giúp các ngân hàng thương mại đẩy mạnh cho vay trong lĩnh vực tiết kiệm năng lượng.

Ngoài ra, các ngân hàng tham gia dự án còn được cấp bảo lãnh tín dụng một phần cho các khoản vay của doanh nghiệp và các công ty dịch vụ năng lượng đầu tư vào các dự án tiết kiệm năng lượng. 

Bên cạnh các doanh nghiệp công nghiệp và ngân hàng tham gia dự án, các cơ quan/đơn vị trực tiếp tham gia thực hiện dự án như đơn vị quản lý nhà nước về tiết kiệm năng lượng ở Trung ương và Địa phương, các trung tâm tiết kiệm năng lượng trên phạm vi cả nước được tăng cường năng lực về quản lý ngành, xây dựng đồng bộ hệ thống dữ liệu để phục vụ cho công tác quản lý, số liệu trong lĩnh vực tiết kiệm năng lượng.

Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội (SHB) là đơn vị quản lý Quỹ RSF. SHB sẽ thực hiện phát hành bảo lãnh RSF đảm bảo tuân thủ các quy định Dự án, đồng thời hỗ trợ tối đa cho các ngân hàng thương mại tham gia (PFI) trong việc lựa chọn các tiểu dự án hợp lệ và phát triển danh mục các khoản vay tài trợ cho tiết kiệm năng lượng. Bên cạnh đó, SHB cũng sẽ đồng hành với các doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam phát triển đầu tư công nghệ, thiết bị, giải pháp để tiết kiệm năng lượng trong hoạt động sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp, góp phần phát triển kinh tế, xã hội và môi trường ở Việt Nam.

Tại hội thảo, các tổ chức tài chính tham gia Dự án, các doanh nghiệp công nghiệp và công ty dịch vụ năng lượng đã được các chuyên gia hướng dẫn, tập huấn chuyên sâu về một số nội dung như: hướng dẫn xác định các định mức tiết kiệm năng lượng, các công nghệ giải pháp TKNL trong ngành công nghiệp, nhận dạng các dự án tiết kiệm năng lượng tiêm năng, tính toán tiềm năng tiết kiệm năng lượng và hệ số giảm phát thải,...