Tăng cường năng lực báo cáo và kiểm kê khí nhà kính hướng đến xây dựng thị trường các-bon trong nước

Hội thảo có sự tham gia của đại diện Đại sứ quán Úc tại Việt Nam, Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững (Bộ Công Thương), Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài Nguyên và Môi Trường), Vụ Nông nghiêp (Văn phòng Chính phủ); Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (Bộ Khoa học và Công nghệ); Trung tâm Việt Úc, Vụ pháp chế (Bộ Tài chính), Viện Môi trường Nông nghiệp (Bộ Nông nghiệp) cùng đại diện các đơn vị Bộ, ngành, các tỉnh/thành phố.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Bà Cecilia Brennan, Tham tán Kinh tế, Đại sứ quán Úc tại Việt Nam cho biết: Biến đổi khí hậu (BĐKH) và năng lượng và một trong 6 trụ cột quan trọng trong quan hệ song phương giữa Úc và Việt Nam. Úc nhận thấy rằng các hoạt động về báo cáo và kiểm kê khí nhà kính hiệu quả là một phần quan trọng ưu tiên trong quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Úc. “Cách tiếp cận của chúng tôi là hướng tới sự minh bạch, liên kết hợp tác, bao gồm hợp tác khu vực và hợp tác với các quốc gia khác, trong đó Việt Nam đóng vai trò quan trọng”, bà Cecilia Brennan khẳng định.

BĐKH là xu thế không thể đảo ngược. Việt Nam cũng không nằm ngoài nỗ lực cùng cộng đồng quốc tế trong ứng phó với biến đổi khí hậu. Tại Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đưa ra cam kết Việt Nam phấn đấu đạt phát thải ròng bằng 0 (net zero) vào năm 2050, với sự đồng hành, hỗ trợ của cộng đồng quốc tế cùng ngồn lực trong nước. Để làm được điều này, chúng ta đã có các chiến lược, kế hoạch theo lộ trình giảm phát thải để đạt net zero. Trong đó, điều quan trọng nhất là kiểm kê chính xác lượng phát thải khí nhà kính. .

Thời gian qua, Chính phủ ban hành Nghị định số 06/2022/NĐ-CP Quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn. Trên cơ sở đó, các Bộ, ngành cũng đã xây dựng và ban hành các văn bản, chính sách liên quan để thực hiện. Tuy nhiên việc triển khai các quy định này đang gặp một số khó khăn nhất định và cần phải tăng cường năng lực cho các cán bộ quản lý, chuyên gia trong các hoạt động xây dựng báo cáo, kiểm kê khí nhà kính.

Trước thực tế đó, Việt Nam đề xuất Đại sứ quán Úc hỗ trợ tập huấn tăng cường năng lực báo cáo, kiểm kê KNK hướng đến xây dựng thị trường các-bon trong nước. Chương trình đầu tiên thực hiện cách đây 2 năm và đây là chương trình thứ 2. 

Với các hoạt động đào tạo chính tại Australia và hội thảo giới thiệu, tổng kết tại Việt Nam, 3 khóa học đã trang bị cho khoảng 50 cán bộ cấp cao của Việt Nam thông tin chuyên môn phong phú trong các lĩnh vực quản trị số, chuyển đổi năng lượng và biến đổi khí hậu. Bộ Công Thương có 03 đại diện của Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững tham gia khoá đào tạo.

Úc là quốc gia phát triển, có kinh nghiệm phát triển thị trường các bon. Thông qua Chương trình đào tạo Tăng cường năng lực báo cáo, kiểm kê KNK, các giảng viên cung cấp thêm những kiến thức, khung pháo lý về kiểm kê KNK của Úc để lan tỏa kinh nghiệm cho các Bộ ngành chính phủ cấp trung ương, địa phương và các doanh nghiệp Việt Nam học hỏi thực hiện kiểm kê KNK và xây dựng thị trường các-bon trong nước.

Các ngành công nghiệp tiêu thụ hơn 50% tổng mức năng lượng toàn quốc và phát thải khoảng 70% tổng lượng khí nhà kính của Việt Nam. Triển khai đồng bộ nhiều nhiệm vụ nhằm sử dụng năng lượng và tài nguyên thiên nhiên tiết kiệm và hiệu quả, ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính… là những nhiệm vụ chiến lược và quan trọng để đảm bảo cho sự tăng trưởng xanh của Việt Nam và của toàn ngành Công Thương.

Khi xây dựng Chương trình VNEEP3, Bộ Công Thương đã có nghiên cứu và xem xét cơ chế thành lập Quỹ TKNL. Bộ Công Thương sẽ là cơ quan quản lý, điều hành quỹ để hỗ trợ các dự án đầu tư tiết kiệm năng lượng trong tất cả các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế. Tuy nhiên, để thành lập được quỹ này thì còn rất khó khăn và thách thức. Theo ông Tâm, các doanh nghiệp hiện nay muốn tiếp cận nguồn vốn từ các ngân thương mại thì cũng gặp khó bởi vì năng lực của bộ phận chuyên môn tại các ngân hàng để đánh giá cho vay dự án TKNL còn hạn chế. Do đó, Bộ Công Thương đã có những dự án để cung cấp các hỗ trợ kỹ thuật, có các chuyên gia giúp ngân hàng đánh giá thẩm định cho vay các dự án TKNL. 

Ông Tâm cũng chia sẻ thêm, hiện Bộ Công Thương đang tiến hành rà soát, sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả có hiệu lực từ năm 2011 để trình Quốc hội vào năm 2025 theo hướng xây dựng các chế tài mang tính bắt buộc thay vì khuyến khích thực thi các giải pháp tiết kiệm năng lượng.

Chia sẻ tại hội thảo Giáo sư Tuấn Ngô, Nhà triệu tập mạng lưới ngành công nghiệp xây dựng khử cacbon, Đại học tổng hợp Melbourne, Úc cho biết: Hiện tại, tổng lượng phát thải KNK từ sản xuất vật liệu xây dựng tại Việt Nam là 101,89 triệu tấn/năm và con số này tiếp tục tăng lên trong thời gian tới. Theo đó, công nghệ và chiến lược cho vật liệu các-bon thấp được đưa ra gồm: Đặt mục tiêu tổng lượng carbon gắn liền cho các dự án xây dựng, dựa trên dữ liệu toàn diện, công cụ chuẩn hóa, tuyên bố sản phẩm môi trường (EPD) và các tiêu chuẩn; Giảm nhu cầu vật liệu chính thông qua thiết kế tối ưu, khuyến khích mạnh mẽ việc tái sử dụng vật liệu phế thải và sử dụng vật liệu thay thế carbon thấp; Áp dụng các biện pháp cải thiện hiệu quả năng lượng như bắt buộc hệ thống quản lý năng lượng (EMS) (ví dụ: ISO 50001), thúc đẩy mạng lưới công nghiệp, tiếp cận và ứng dụng công nghệ sản xuất bền vững; Khuyến khích chuyển đổi sang năng lượng sạch hơn (như khí đốt, điện khí hóa, hydro), phát triển các giải pháp sáng tạo để tối đa hóa việc sử dụng nhiệt/vật liệu thải làm nhiên liệu và nguồn năng lượng thay thế; Thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp carbon thấp tại địa phương để sản xuất vật liệu xây dựng khi thích hợp theo đánh giá vòng đời (LCA); Áp dụng các biện pháp giảm chất thải sản xuất, phát triển vật liệu và sản phẩm đòi hỏi ít tài nguyên hơn, hát triển các dự án cần ít vật liệu hơn.

Trong khuôn khổ hội thảo còn diễn ra các tọa đàm thảo luận về: Thách thức trong việc xây dựng thị trường các-bon Việt Nam, Chiến lược khử các-bon của doanh nghiệp; Những thách thức đối với các doanh nghiệp trong việc báo cáo phát thải khí nhà kính và tham gia vào các chiến lược khử cacbon.