Hoa Kỳ hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực điện năng

Nhiều năm qua, EVN có quan hệ hợp tác với hầu hết các tổ chức, định chế quốc tế, các tập đoàn năng lượng quốc tế lớn nhằm đáp ứng yêu cầu thực tế phát triển của hệ thống điện quốc gia. Những quan hệ thực chất và thiết thực này đã góp phần hỗ trợ phát triển ngành Điện Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong suốt thời gian qua. Một trong những mối quan hệ tốt đẹp đó là mối quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Việc hợp tác và phát triển trong lĩnh vực điện năng giữa EVN với các tổ chức Chính phủ, phi Chính phủ, các doanh nghiệp năng lượng của Hoa Kỳ thời gian qua đã có những hiệu quả rõ rệt trên các phân mảng khác nhau của lĩnh vực điện năng.

Giai đoạn từ 2010 cho đến 2020, Cơ quan Thương mại và Phát triển Hoa Kỳ (USTDA) đã hỗ trợ cho EVN khoảng 5 chương trình, dự án hỗ trợ kỹ thuật quan trọng với số tiền tài trợ gần 3,6 triệu USD thông qua các công ty tư vấn Hoa Kỳ. Có thế kể đến các dự án quan trọng như: “Lộ trình công nghệ thông tin cho Tổng Công ty Truyền tải điện Quốc gia” (IT Roadmap), dự án hỗ trợ kỹ thuật xây dựng Kế hoạch phát triển và kiến trúc tổng thể công nghệ thông tin phục lưới điện thông minh của Tổng công ty Điện lực miền Trung giai đoạn 2015-2020 tầm nhìn 2025, nghiên cứu phát triển hệ thống tích trữ năng lượng tại Việt Nam, nghiên cứu phát triển dự án điện khí miền nam Việt Nam. 

Các dự án hỗ trợ kỹ thuật thông qua các nhà tư vấn Hoa Kỳ giàu kinh nghiệm và uy tín đã góp phần tháo gỡ nhiều vướng mắc trong quản lý, vận hành cũng như hiện đại hóa việc vận hành hệ thống điện của EVN. Đặc biệt trong bối cảnh EVN đang hướng tới trở thành doanh nghiệp chuyển đổi số việc hợp tác và hỗ trợ kỹ thuật từ Hoa Kỳ là rất cần thiết.

Bên cạnh đó các chương trình đào tạo, hỗ trợ chuyên gia, tham quan học tập kinh nghiệm tại Hoa Kỳ do: USTDA, Cơ quan Hợp tác quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Văn phòng HTKT Bộ Ngân khố Mỹ thực hiện đã hỗ trợ EVN rất nhiều trong các lĩnh vực điện thông minh, năng lượng tái tạo, tài chính bền vững. Đặc biệt Văn phòng HTKT, Bộ Ngân khố Mỹ thông qua hỗ trợ kỹ thuật (KTKT) dưới hình thức cung cấp chuyên gia hỗ trợ EVN trong lĩnh vực nâng cao năng lực tài chính, quản lý tài chính bền vững (xem xét báo cáo đánh giá xếp hạng tín nhiệm và giúp tìm kiếm nhà đầu tư chiến lược trong cổ phần hóa các tổng công ty phát điện.

EVN và USAID hợp tác thực hiện HTKT về nghiên cứu đánh giá tác động của điện mặt trời phân tán tới tình hình tài chính của EVN. Chỉ tính riêng hai năm 2015 - 2016, USTDA đã tổ chức bốn đoàn chuyên gia, trong đó có EVN, tham dự học tập và tham quan trực tiếp về lĩnh vực lưới điện thông minh và tích trữ năng lượng.

Việc hỗ trợ phát triển lưới điện thông minh thông qua dự án hỗ trợ kỹ thuật của USTDA đã có những kết quả rất thiết thực và tích cực tại miền Trung, điển hình tại thành phố Đà Nẵng. Mọi khách hàng tại Đà Nẵng giờ đây có thể theo dõi chỉ số điện năng tiêu thụ của mình theo từng giờ, các sự cố kỹ thuật trên lưới điện được cảnh báo tự động...

Trên cơ sở Hiệp định hợp tác sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân giữa Việt Nam và Hoa Kỳ (Hiệp định 123) đã kí kết năm 2014, công ty GE-Hitachi có hỗ trợ đào tạo kĩ sư điện hạt nhân của trường Đại học Điện lực; các công ty Westinghouse, GE-Hitachi đã tổ chức nhiều hội thảo về công nghệ điện hạt nhân do Hoa Kỳ phát triển (AP1000, ESBWR) và về các thủ tục trình tự cấp phép xây dựng, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển dự án điện hạt nhân...

Giai đoạn 2010 - 2020, hệ thống điện Việt Nam là một trong những hệ thống điện có tốc độ tăng trưởng cao nhất thế giới. Sản lượng điện thương phẩm toàn quốc năm 2020 đạt 216,83 tỷ kWh, tăng 2,53 lần so với năm 2010 (85,6 tỷ kWh), tương ứng tăng trưởng điện thương phẩm bình quân cả giai đoạn 2011 - 2020 là 9,7%/năm (giai đoạn 2011 - 2015 tăng 10,87%/năm và giai đoạn 2016 - 2020 tăng 8,62%/ năm). Để đáp ứng được nhu cầu sử dụng điện ngày một tăng cao, vấn đề phát triển nguồn cung là một yếu tố then chốt trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Nhận thức rõ điều này, EVN coi trọng các mối quan hệ hợp tác với Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN. Đồng thời, nhiều doanh nghiệp lớn của Hoa Kỳ như: GE, ExxonMobil, AES; các ngân hàng, tổ chức tài chính... đã hợp tác cùng EVN.

Các tập đoàn của Hoa Kỳ đang hoạt động trong lĩnh vực điện năng có thể kể đến: GE, Alstrom, Exxon Mobil,... có sự hợp tác hiệu quả với EVN. GE hay Alstom đang là những nhà cung cấp thiết bị quan trọng cho các nhà máy điện và hệ thống truyền tải điện của EVN. Các tập đoàn Hoa Kỳ cũng đang đẩy mạnh vào các dự án đầu tư lớn trong lĩnh vực điện năng. Tập đoàn GE cũng đã ký kết Biên bản Hợp tác với Bộ Công Thương để phát triển 1.000MW điện gió tại Việt Nam. Đầu tư giữa EVN và GE về Trung tâm phục hồi tuabin khí tại Phú Mỹ, theo thông báo của GE, hiện tại có 82 kĩ sư làm việc, năm 2016 trung tâm bắt đầu có lợi nhuận (doanh số 2016 đạt 5,2 triệu USD).

EVN đang tạo những điều kiện tốt nhất cho các doanh nghiệp Hoa Kỳ có mong muốn và thực hiện các dự án đầu tư trong lĩnh vực điện năng thông qua các kênh thông tin như: đối thoại, diễn đàn. Thông qua chỉ đạo của Bộ Công Thương, EVN đã hợp tác Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam hợp tác tổ chức và tham gia đối thoại tại 02 Diễn đàn đối thoại an ninh năng lượng Việt Nam - Hoa Kỳ tại Hà Nội năm 2018 và tại Hoa Kỳ năm 2019. Đại sứ quán Mỹ cũng cung cấp cho EVN báo cáo thực hiện bởi ENR về đánh giá và khuyến cáo về kết nối và trao đổi điện năng khu vực Mê kông (tháng 4/2020).

Liên tục trong hai năm 2015- 2016, EVN đã kết hợp với GE tổ chức liên tục bảy hội thảo lớn về trao đổi thông tin công nghệ mới, như: (i) Hội thảo về công nghệ tuabin khí thế hệ H của GE vào ngày 04/11/2015, (ii) hội thảo phần mềm phục vụ lưới điện thông minh và thị trường bán buôn điện tháng 2/2016; (iii) hội thảo về giải pháp quản lý tài sản theo thông tin GIS tháng 12/2015, (iii) hội thảo về giải pháp số hóa nhà máy điện và trạm ngày 22/6/2016; (iv) trao đổi kĩ thuật về quản lý sự tuân thủ và quản trị rủi ro; (vi) trao đổi về công nghệ và cấu hình tua bin khí thế hệ HA của GE; (vii) GE chia sẻ kinh nghiệm trong lĩnh vực truyền thông...

Tiềm năng hợp tác đầu tư trong lĩnh vực điện năng giữa Việt Nam và Hoa Kỳ là rất lớn. EVN đã và sẽ là một trong những mắc xích quan trọng để sự hợp tác giữa hai quốc gia trong lĩnh vực điện năng đạt được hiệu quả mong muốn và đáp ứng thực tế nhu cầu phát triển năng lượng của Việt Nam. Hợp tác quốc tế đang đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển của các Tập đoàn, doanh nghiệp Nhà nước, đặc biệt đối với một Tập đoàn đang quản lý, vận hành và kinh doanh trong lĩnh vực đặc thù như EVN. Hiện đại hóa hệ thống điện quốc gia, đảm bảo nguồn lực tài chính đầu tư, chuyển đổi số thành công thì việc đẩy mạnh hiệu quả trong hợp tác quốc tế là một trong những định hướng quan trọng của EVN.