Công cụ 2050 Calculator được phát triển từ năm 2010 do Bộ Năng lượng và Biến đổi khí hậu thực hiện. Mục tiêu của phát triển công cụ này là giúp cho người dùng dễ dàng hình dung mục tiêu, lộ trình và các nỗ lực cần thiết để đạt cam kết giảm phát thải khí nhà kính của quốc gia trong dài hạn. Do đó, công cụ calculator 2050 luôn xây dựng các kịch bản giảm phát thải theo 4 cấp độ từ thấp đến cao.
Hình 1. Các cấp độ cơ bản của 2050 Calculator
Ở cấp độ 1: Thể hiện kịch bản phát triển thông thường, ở kịch bản này giả thiết cho rằng chúng ta không thực hiện nỗ lực nào mới, chỉ thực hiện các hành động để đảm bảo cho mục tiêu phát triển mà không tính đến các lợi ích khác như môi trường, khí hậu.
Ở cấp độ 2: Trình bày một kịch bản cho rằng có một số thay đổi về nhận thức và hành động cụ thể. Sự thay đổi này sẽ được phản ánh trong chuyển biến một số ngành, lĩnh vực, nhận thức của người dân, doanh nghiệp và các chính sách thúc đẩy nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính thông qua các biện pháp sử dụng hiệu quả năng lượng trong sinh hoạt, lối sống xanh của bộ phân người dân. Và so với kịch bản ở cấp độ 1, chúng ta đã thấy có sự thay đổi đáng kể về tác động đối với môi trường.
Hình 2. So sánh mức đóng góp giảm phát thải khí nhà kính giữa cấp độ 1 và cấp độ 2 (Hình từ trái qua phải)
Ở cấp độ 3: Giả thiết được xây dựng trên kịch bản nỗ lực cao hơn cấp độ 2, các cơ chế chính sách được triển khai đồng bộ, có sự đột phá về khoa học công nghệ ở một số lĩnh vực chủ chốt, làm thay đổi đáng kể chất lượng môi trường, đóng góp giảm phát thải khí nhà kính của quốc gia đến từ mọi thành phần kinh tế trong xã hội. Ở cấp độ này cho thấy sự chuyển dịch đáng kể, con người đã đạt những thành tựu phát triển ở mức cao.
Hình 3. So sánh mức đóng góp giảm phát thải khí nhà kính giữa cấp độ 1 và cấp độ 3 (Hình từ trái qua phải)
Và cấp độ 4: Là cấp độ cao nhất thể hiện sự phát triển vượt trội ngoài sức tưởng tượng của con người. Cấp độ này thể hiện toàn bộ nền kinh tế đạt mức phát triển cao, một số công nghệ hiện đại, mang tính chất khoa học viễn tưởng, chưa có trên thực tế và đòi hỏi con người phải mất nhiều thời gian để nghiên cứu phát triển và khi đó mức phát thải khí nhà kính của chúng ta gần như bão hòa đạt trạng thái trung tính và con người không cần phải làm gì thêm để kìm hãm sự gia tăng nhiệt độ trái đất. Cấp độ này với mục đích thay đổi tư duy, nhận thức của xã hội là luôn hướng tới những mục tiêu cao hơn và không bao giờ dừng lại.
Hình 4. So sánh mức đóng góp giảm phát thải khí nhà kính theo 4 cấp độ (1,2,3,4) từ trái qua phải, từ trên xuống dưới
Kết luận
Công cụ 2050 Calculator4NDCs được phát triển và hoàn thành năm 2021. Thời điểm xây dựng các kịch bản giảm phát thải khí nhà kính được phân tích trên NDCs của Việt Nam năm 2020. Do đó, các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính được trình diễn trong công cụ này thể hiện 2 mức 9% và 27% đến năm 2030, chưa cập nhật theo cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26. Tuy nhiên, ở 4 cấp độ trong công cụ đã thể hiện những bước đi, lộ trình triển khai các nhiệm vụ, giải pháp một cách đồng bộ từ sử dụng hiệu quả năng lượng, nâng cao năng lượng tái tạo, phát triển các dạng năng lượng mới để đạt mục tiêu ngày càng tham vọng, góp phần quan trọng cho mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính quốc gia.
TS Nguyễn Quốc Khánh – Chuyên gia dự án 2050 Calculator
