Thành lập ngân hàng nhiên liệu hạt nhân

Kế hoạch này sẽ được phê duyệt vào tháng tới. Theo đó, các nước thành viên của cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc dự kiến sẽ phê duyệt vào tháng tới kế hoạch cung cấp nhiên liệu do Mỹ hậu thuẫn, được xem như là một cách để giúp ngăn ngừa phát triển bom nguyên tử, thay vì nghi ngờ một số nước đang phát triển.

Các nhà ngoại giao phương Tây cho biết, đề nghị đã bị trì hoãn thiết lập một ngân hàng nhiên liệu hạt nhân này với vốn đầu tư lên đến 150 triệu USD do Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) quản lý, các quốc gia có thể sử dụng đến nếu nguồn cung cấp thường xuyên của họ bị cắt, vẫn còn đang được thảo luận.

Nhưng một số nhà ngoại giao châu Âu nói rằng có khả năng sẽ được thông qua tại một cuộc họp ngày 02-03/12 của Hội đồng thống đốc gồm 35 quốc gia  của IAEA, cơ quan có nhiệm vụ thúc đẩy sử dụng năng lượng nguyên tử hòa bình.

Những người ủng hộ nói rằng kế hoạch về một ngân hàng nhiên liệu có thể giúp đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của hàng chục quốc gia, trong đó có một số nước gây nhiều tranh cãi ở Trung Đông, trong phát triển năng lượng nguyên tử mà không làm tăng nguy cơ phổ biến vũ khí.

Uranium là nhiên liệu cần thiết cho các lò phản ứng hạt nhân cũng có thể được làm giàu ở mức cao và trở thành nhiên liệu chế tạo bom nguyên tử, làm cho công nghệ chu trình nhiên liệu này đặc biệt nhạy cảm.

Chương trình làm giàu gây tranh cãi của Iran, mà phương Tây lo ngại là nhằm phát triển vũ khí hạt nhân, cũng là động lực để thực hiện ý tưởng này. Nhưng một số quốc gia đang phát triển lo ngại có thể hạn chế quyền phát triển năng lượng hạt nhân của họ.



Nhưng một quan chức châu Âu cho biết ngân hàng nhiên liệu là "một biện pháp tích cực để giảm thiểu nguy cơ gia tăng phổ biến vũ khí" mà không hạn chế quyền của bất kỳ quốc gia theo đuổi công nghệ nhiên liệu dân sự. 

Theo đề nghị thành lập một ngân hàng nhiên liệu, có thể đặt tại Kazakhstan, của nguyên Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Mohamed ElBaradei, người đạt giải Nobel Hòa bình năm 2005, đề xuất mua 60-80 tấn urani làm giàu thấp (LEU) với số tiền 150 triệu USD từ đóng góp của các nước thành viên và cung cấp cho các nước theo giá thị trường. 

Tổng thống Mỹ Barack Obama đã ủng hộ ý tưởng này và Sáng kiến về Đe dọa hạt nhân được Mỹ ủng hộ đã cam kết ủng hộ 50 triệu USD giúp biến ý tưởng đó thành hiện thực.

"Ngân hàng LEU được đề xuất này là một ưu tiên chính của Tổng thống Obama như một phần trong nỗ lực tổng thể của ông nhằm thúc đẩy các nước trên thế giới tiếp cận năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình", ông Robert Wood, Phó Trưởng phái đoàn đại diện của Mỹ tại IAEA.  "Chúng tôi xem bảo đảm nhiên liệu như là một biện pháp quan trọng xây dựng sự lòng tin" ông nói.

IAEA đã xem xét một số kế hoạch mà các quốc gia sẽ được cung cấp urani làm giàu cho các chương trình hạt nhân dân sự của mình nếu việc giao nhận nhiên liệu của họ phải dừng lại vì lý do chính trị.

Hội đồng thống đốc IAEA trong tháng 11/2009 đã ủng hộ một đề nghị bổ sung của nhà sản xuất uranium lớn của Nga để đăng cai một cơ sở như vây.

Một nhà ngoại giao châu Âu nhấn mạnh rằng dự trữ nhiên liệu sẽ chỉ được sử dụng nếu cần thiết và nó sẽ không thay thế các nhà cung cấp thương mại. Một số nhà phân tích dự báo thiếu uranium trong năm 2013 do nhu cầu tăng lên từ Trung Quốc, Ấn Độ và các nơi khác.

Trọng Nhân (theo Reuters)