Một khảo sát do Trung tâm tiết kiệm năng lượng Hà Nội tiến hành tại Làng gốm Kim Lan - làng gốm cổ tại Hà Nội với khoảng 200 hộ làm nghề cho thấy, hấu hết các hộ sản xuất hiện đang sử dụng lò nung truyền thống. Loại lò này có hiệu suất thấp, tiêu hao nhiều năng lượng, không tận dụng được nhiệt từ khói thải.

Để tạo ra một sản phẩm gốm sứ hoàn chỉnh đến tay người tiêu dùng cần phải trải qua nhiều công đoạn như nghiền đất, phối liệu gốm sứ, tạo hình, sấy, tráng men và nung. Trong đó, nung chiếm đến 90% tổng năng lượng của quá trình sản xuất.

Tại làng gốm Kim Lan, các hộ làm nghề chủ yếu sử dụng 3 loại năng lượng chính gồm điện, than và củi. Than chiếm đến hơn 97% năng lượng tiêu thụ, được sử dụng vào các công đoạn như nung, sấy.

Tập quán sản xuất nhỏ lẻ, thủ công, cũng như thiếu kiến thức về tiết kiệm năng lượng đã khiến cho hoạt động sản xuất gốm ở Kim Lan còn nhiều hạn chế. Ước tính mỗi năm, làng nghề nay tiêu thụ hàng chục ngàn tấn than, phát thải nhiều khí độc hại và xỉ than gây ô nhiễm môi trường. Thêm vào đó, chất lượng sản phẩm không đồng đều, tỷ lệ chính phẩm chỉ đạt từ 65-80%, khiến cho phí sản xuất bị đẩy lên cao.

Bởi vậy, tăng chất lượng sản phẩm, đồng thời giảm chi phí sản xuất thông qua giảm chi phí năng lượng đang là hướng đi đúng đắn được nhiều chủ hộ sản xuất gốm Kim Lan lựa chọn. Chuyển đổi từ lò đốt truyền thống sang lò nung bằng gas là giải pháp công nghệ mới được nhiều hộ làm gốm áp dụng. Cùng với đó, các hộ đã xây dựng buồng sấy mới, tận dụng nhiệt thải từ lò nung, thay thế cho các buồng sấy bằng than.

Kết quả khảo sát tại các hộ gia đình đã chuyển đổi công nghệ mới cho thấy, loại lò này mang lại nhiều ưu điểm vượt trội. Chất lượng sản phẩm đồng đều hơn, tỷ lệ chính phẩm đạt mức 90%. Đồng thời, giảm được 85% lượng xỉ than thải ra môi trường.

Kiểm toán năng lượng do Trung tâm TKNL Hà Nội  tiến hành tại các sơ sở tham gia thí điểm chuyển đổi lò nung gas (có mức tiêu thụ than trên 150 tấn/ năm) cho thấy, doanh nghiệp có thể tiết kiệm được từ 100-180 triệu đồng/năm. Theo đó, thời gian thu hồi vốn đầu tư dao động từ 3-4 năm.

Dễ dàng nhận thấy, chuyển đổi công nghệ mới trong sản xuất không chỉ mang lại hiệu quả về kinh tế cho doanh nghiệp, mà còn giảm thiểu những tác động đến môi trường. Nhân rộng mô hình chuyển đổi sang lò nung gas, có thể là hướng đi đúng đắn, giúp gốm Kim Lan tăng tính cạnh tranh và tìm lại chỗ đứng trên thị trường. 

Hải Nhy